زرند جوان | آخرین اخبار زرند

راهی کرمان هستیم تا تجربیات تازه ای از این شهر را به شما نشان دهیم. کمی قبل تر از این هم در بازار این شهر گشتی زدیم. بازاری که با سوغاتی های خوشمزه و رنگارنگش به استقبالمان آمد و طعم تازه ای به سفرمان بخشید.

 

 

1- قالی کرمان

با نگاهی به تاریخ متوجه می شویم که در آغاز قرن بیستم نام کرمان به عنوان یکی از معروفترین مراکز قالیبافی جهان بر سر زبان ها بوده است. گفته می شود در آستانه جنگ جهانی اول بیش از 5000 دار قالی در این استان وجود داشته است.

امروزه این استان هنوز هم جایگاه ویژه ای در قالیبافی دارد. با تماشای هر یک از قالی های کرمان طرح و رنگ آن را متفاوت از دیگری می بینید. تکرار نقش و نگار در این قالی ها به ندرت اتفاق می افتد. افتخار این استان در صنعت قالیبافی، بافت فرش های سفارشی 100 متری در گذشته  می باشد.

فرش کرمان بر روی دارهای عمودی بافته می شود اما در منطقه سیرجان و حومه ی آن استفاده از دارهای افقی نیز رواج دارد. این فرش به صورت ریز بافت و بیشتر در ابعاد 60 *100 - 150 * 100 - 120 * 200  بافته می شود و معمولا دارای 40 رج در گره و گره ی آن از نوع "فارسی" است. در قالی کرمان طرح های شاه عباسی، افشان، ترنجی، خوشه، برگ فرنگی، درختی، شکارگاه و قاب قرآنی دیده می شود. قالیبافی علاوه بر شهر کرمان در مناطق رفسنجان، جوبار، ماهان، روار،کوهپایه، چترود، خانوک، هوتک، سرآسیاب و سردار نیز رواج دارد.

استفاده از پشم مرغوب و نخ پنبه ای یکی از دلایل شهرت قالی کرمان است.در این استان فرش ها به صورت دو پوده بافته می شوند اما در منطقه ی راور نوعی از فرش بسیار مرغوب را به صورت سه پوده می بافند. یکی از اواع بسیار مهم قالی در استان کرمان قالیچه ی افشاری است که در ادامه به معرفی آن می پردازیم.

*قالیچه های افشاری

قالیچه های افشاری در منطقه ی سیرجان بافته می شوند. نام این نوع قالیچه از بافندگان آن نشأت می گیرد چرا که تار و پود آن را  ایل افشار که به کرمان کوچ کرده اند در هم می آمیزند.

با وجود طرح ها و رنگ های گوناگون که از ایلی به ایل دیگر متفاوت است استفاده از گره فارسی در بافت این نوع قالیچه کاملا مشهود می باشد.

نقش ها شکستگی خاصی مانند نفش مرغی دارند و یا همچون نقش ترنجی به نگاره های کوچک مزین شده اند. اصالت #قالیچه های کرمان در کارهای ایلات افشار کاملا قابل لمس است و درهم آمیختگی هنر مردم آذربایجان و کرمان در نقشه و طرز بافت آنها به خوبی دیده می شود.

2- گلیم بافی

خرید گلیم کرمان یکی از انتخاب هایی است که در سفر به این استان پیش روی شما قرار دارد. معروفترین گلیم کرمان با نام شیریکی پیچ یا سوزنی شناخته می شود و این نامی است که بافندگان ایلیاتی و گاه روستایی کرمان به آن نسبت داده اند. ظاهر این گلیم همچون قالی است و برای بافتنش هم همانقدر هنر و تجربه و وقت لازم است. بر خلاف انواع دیگر گلیم که پود آنها را شکل می دهد، در گلیم شیریکی پیچ، پود به غیر از اتصال تارها به یکدیگر نقش دیگری ندارد و تنها باعث استحکام درگیری نخ خامه با تارها می گردد. عشایر و روستاییان شهرهای سیرجان، بافق و کرمان از بافندگان این نوع گلیم به شمار می روند.

3- جاجیم

 جاجیم گونه‌ای زیرانداز دورویه ی بدون پرز از پارچه ی کلفتی شبیه به پِلاس اما نازکتر از آن است. بافت آن در بسیاری از نقاط ایران رواج دارد و نخ‌های رنگین و ظریف پشمی یا پنبه‌ای یا تلفیقی از آنها، تار و پود جاجیم‌ها را می سازند. خرید این دستبافته ی زیبا را در کرمان فراموش نکنید.

4- پته دوزی

پته دوزی که جایگاه خاصی در کرمان دارد و معروف ترین صنایع دستی این استان است. پته کی از انواع سوزن دوزی به شمار می آید که حاصل دوختن نخ های کرکی ابریشمی، الوان یا پشمی بر روی پارچه است و عموما توسط زنان و دختران هنرمند کرمان انجام می پذیرد.

پته دوزی بر روی پارچه ای به نام عریض و بر روی زمینه های سبز، قرمز، سفید، زرد، سرمه ای، نارنجی، مشکی، عنابی و قهوه ای صورت می گیرد.

قدمت این هنر تاریخی را می توان از پته ی بزرگی که مقبره ی نعمت ا… ولی را پوشانده است دریافت. ۱۶ نفر زن هنرمند در حدود یک قرن پیش دست به خلق چنین اثری زده اند.

سوزن، قیچی، انگشتانه، پارچه و نخ و دستانی هنرمند کافیست تا یکی از زیبا ترین #صنایع دستی کرمان شکل بگیرد. برای دوخت طرح ها ابتدا آنها را بر روی پارچه می کشند و سپس قدم به قدم با طرح پیش می روند.

رایج ترین طرح  این هنر به طرح پته ای یا درخت زندگی شهرت دارد که با نام هایی همچون پته میری، پته جقه ای، پته بادامی و پته ترمه ای نیز شناخته می شود. لچک ترنجی و نقش حیوانات به ویژه پرندگان از طرح های دیگری هستند که در پته ها دیده می شوند. یادگاری اختصاصی شما از کرمان می تواند جانماز، زیر لیوانی، سجاده، رومیزی و بسیاری لوازم دیگر باشد که به هنر پته دوزی آراسته است.

5- عریض بافی

عریض نام نوعی پارچه ی نسبتا ضخیم و پشمی است که مهم ترین کاربرد آن به عنوان پارچه ی زیرین هنر پته دوزی می باشد. این نوع پارچه در قدیم  برای دوخت لباس هایی همچون کت و پالتو به کار می رفت. امروزه عریض بافی بسیار کمتر از گذشته ها تولید می شود و حتی در پته دوزی هم کمتر کاربرد دارد.

6- شال بافی

قبل از آنکه کرمان به هنر قالی بافی شناخته شود، شال بافی در میان کرمانی ها رواج زیادی داشته است. حتی طرح های قدیم فرش کرمان بر گرفته از طرح های رایج در هنر شال بافی بود. رواج این هنر در میان مردم کرمان به حدی بود که در دوره هایی دو سوم مردم کرمان از همین طریق امرار معاش می کردند. مرغوبیت کرک بز در آب و هوای خشک این استان و وجود کارگر ارزان به دلیل عدم وجود فعالیت‌های زراعتی و صنعتی از جمله دلایل مرغوبیت شال کرمان در گذشته بودند. شال بافی در دوران قاجاریه به اوج خود رسید و حتی مقامات دولتی نیز آن را ترویج می نمودند.

شال معمولا سه متر طول و یک چهارم عرض دارد و بر اساس نقش و رنگ های مختلف می توان آن را در یکی از دسته های لاکی، لاجوردی، بوته ای، شاخ گوزنی، احرامی، ترمه و زنگاری جای داد.

( متاسفانه تصویری از این هنر کرمانی ها در منابع موجود نبود ) 

7- گبر دوزی

گبر دوزی یا زرتشتی دوزی هنری است که توسط زرتشتیان ابداع گردید. شواهد تاریخی نشان می دهد که در زمان ساسانیان، زرتشتیان به بافت های ظریف علاقه داشته و در این دوران بر هر اروپاییان، چینی ها و ژاپنی ها نیز تاثیر گذاشته اند.

در گبر دوزی درخت، طاووس، گل و نقوش هندسی را با نخ ابریشمی بر روی پارچه های ریز بافت نقش می کنند. ظرافت نقوش این هنر به حدی است که بخیه های آن فقط با ذره بین قابل مشاهده می باشند. دوخت ترکیب و هماهنگی کامل رنگها از دیگر ویژگی هایی است که در گبر دوزی به چشم می خورند.

در زمانهای گذشته لباس عروس دختران خانواده مزین به این هنر بوده است. به دلیل نیاز به زمان طولانی، کار تهیه ی این لباس پس از تولد دختر آغاز می شد تا به موقع آماده شود.

8- آجیده دوزی

آجیده دوزی یا لایه دوزی یا پنبه دوزی یکی از هنرهای سنتی ایران زمین است که ریشه در زمان هخامنشان دارد. حتی حجاری ها قدمت آن را  زمان اشکانیان و ساسانیان نشان می دهند. در دوره ی صفویه این هنر به اوج خود رسید تا آنجا که حتی ژان شاردن در سفرنامه ی خود به آن اشاره کرده است.

در ایران این هنر به صورت نقوش برجسته دیده می شود. در دوره ی صفویه ، زندیه ، افشاریه و قاجاریه آجیده دوزی بر روی پارچه ی قلمکار ریزنقش و به شکل بخیه دوزی انجام می شد.

روبالشی ، البسه ، کلاه های درویشی و شب کلاه ، بقچه ، سوزنی ، سجاده ، روانداز ، روتختی ، روکرسی ، شنل و بعضی از وسایل آشپزخانه مزین به این هنر هستند. پارچه ی ابریشمی ، نخی ، پنبه ای ، مخملی ، ساتن ، کتان ، تافته ، اطلسی و پارچه های تلفیقی از نوع و جنس های مختلف به عنوان پایه ی این کار استفاده می شوند و نقوش هندسی ، گل و مرغ ، گل بته ای ، طره ای لچکی ، شمسه ای و اسلیمی رایج ترین نقش های به کار رفته در این هنر می باشند.

امروزه نوعی کلاه درویشی مزین به هنر آجیده دوزی تولید می کنند که خطوط موازی ظریف به صورت برجسته بر روی آن قابل مشاهده است.

9- خورجین بافی

خورجین نام کیسه ای است که برای قرار دادن بار بر پشت حیوانات باری از آن استفاده می شده است. به جز این کاربرد، این کیسه به مانند یک صندوقچه در حمل و نگهداری اشیاء نفیس و قیمتی میان عشایر نیز مورد استفاده قرار می گیرد. حتی یکی از وسایل جهیزیه ی دختران عشایر به حساب می آید. امروزه حتی از آن استفاده ی تزیینی نیز می کنند.
در اکثر مناطق روستایی و عشایری این دست بافته را از پشم های رنگی، نخ پنبه ای و گاه موی بز و با نقوش هندسی تولید می کنند. تولید آن به صورت قواره ای و باعرض 30 تا 90 سانتی متر می باشد. مرکز تولید آن در اردبیل است اما کرمان نیز خورجین های مرغوبی دارد.
 

10- ترمه

ترمه، پارچه ای گرانبها از الیاف بسیار لطیف است که با طرح‌های بسیار متنوعی در نقاط مختلف ایران بافته می‌شود .نقش‌های منحنی مانند بته جقه و گل‌های شاه‌عباسی در رنگ‌های مختلف در ترمه به کار می‌رود.

در خصوص اینکه خاستگاه ترمه بافی، ایران یا کشمیر است، اختلاف نظر وجود دارد. اما در منابع تاریخی خاستگاه بافت ترمه ی ایران را کرمان دانسته اند. این پارچه ی نفیس پس از ورود به یزد و توسط هنرمندان یزدی به اوج کمال خود رسید. 

ترمه در ابتدا انحصارا مورد استفاده ی زرتشتیان قرار می گرفت و بعد ها در بین عموم مردم رواج یافت.

قدیمی ترین کارگاه ترمه بافی کرمان متعلق به استاد ماشاءا... دهقان زاده می باشد که هنر ارزشمند ترمه بافی را نسل به نسل از اجداد خود به ارث برده است.

11- سیس بافی

سیس بافی هنری است که تار و پود آن از درخت خرما به دست می آید. سیس یا به عبارت دیگر گیس درخت خرما به الیافی که در  کنار درخت خرما می روید گفته می شود. در سیس بافی این الیاف را به صورت تار و پود در هم می آمیزند تا محصولات مورد نظرشان به دست آید. پادری، سبد، حصیر  و طناب ضخیمی که در اصطلاح محلی به سازو معروف از جمله محصولات این هنر هستند.

12- حصیربافی

حصیربافی هنری اصیل است که جمعیت بسیاری از اهالی کرمان را به خود مشغول کرده است. زیرانداز، جانماز، نور گیر، دور کپرها و سبد از محصولاتی هستند که هنر حصیربافی در آنها به کار می رود. محصولات این هنر در نتیجه ی جدا کردن و خشک کردن شاخه های درخت و در هم تنیدن تار و پود تولید می شوند.

13- معرق چوب

در گوشه و کنار بازارهای استان کرمان تابلوهایی هنرمندانه از معرق چوب به چشم می خورند که از ارزش هنری بالایی برخوردار هستند. این هنر سابقه ی تاریخی زیادی در کرمان ندارد اما هنرمندان این صنعت پیشرفت قابل توجهی در ساختن آن داشته اند. ورود صدف و خاتم به کار معرق آثار این هنر را بسیار چشم نواز تر کرده است.

14- مشبک چوب

هنر مشبک در نتیجه ی شبکه شدن، پنجره ای شدن یا ایجاد سوراخ هایی بر روی اشیاء به وجود می آید. از روی کاربرد آن درها، پنجره ها و منبرهای مساجد و بسیاری از آثار تاریخی می توان به محبوبیت این هنر در گذشته پی برد.

هنر مشبک کاری به دو صورت وجود دارد: غیر پیوسته یعنی طرح های که جدا جدا بریده و بر روی بر روی سطحی دیگر چسبیده شده اند و پیوسته که در آن کل طرح به هم متصل هستند. استاد اکبر صوتی کرمانی از اساتید برجسته ای هستند که این هنر را به کمال رسانده اند.

15- خوس دوزی

خوس دوزی یکی از هنرهای دستی بسیار قدیمی است که سرآغاز مشخصی در تاریخ ندارد. آنچه در مورد این هنر جالب توجه است ایجاد نقش و نگار بر روی پارچه به صورت ذهنی و بدون کشیدن طرح است. نقش و نگارها از قلب هنرمند می آیند و با الیاف طلایی و نقره ای بر پارچه نقش می بندند.

16- چاقو ، انبر ، قندشکن

تولید چاقو، انبر و قندشکن از کارهای دستی مهم و کهن کرمان است که هریک از آنها می تواند یادگاری خوبی از #سفر به کرمان باشند. تولیدات شهر راین در این زمینه از شهرت خاصی برخوردارند. ساخت شمشیر، اسلحه، داس، ساطور، قیچی و همچنین تاج علمهای عزاداری نیز توسط چاقوسازان انجام می شود.
اگر گذارتان به بازار افتاد خرید این ابزار را فراموش نکنید.

17- ظروف مسی

پای به بازار قدیم کرمان که بگذارید صدای ابزار ساخت اشیای مسی در گوشتان می پیچد. هنر مس گری از قدیم الایام در کرمان رواج دارد و استادکاران در این استان هنوز هم مشغول تولید محصولاتی  همچون کشکول، سینی، تابلو، قابلمه، ظروف غذا خوریاز مس هستند. بهتر است قبل از سفر به کرمان خودتان را برای خرید مس آماده کنید و گرنه یکی از مرغوب ترین مس ها را از دست خواهید داد. یکی از دلایل استقبال گردشگران از ظروف مسی فواید ناشی از طبخ غذا در آنها است.

18- قلم زنی

قلم زنی هنری دیرین است که در آن به وسیله ی نوک ظریف قلم فولاد و ضربات چکش های سبک بر روی سطح فلز نقش و نگار های چشم نواز می اندازند. خاستگاه آن را کرمان می دانند. قلم زنی در ابتدا به صورت خطوط ساده و یا خطوط موج دار دور ظرف گرد مانند بشقاب و کاسه انجام می شد اما این هنر پس از ورود از کرمان به اصفهان به اوج خود رسید و امروزه نقش و نگارهای بسیاری در آن دیده می شود.

از اساتید بزرگ و به نام قلم زنی در کرمان می توان به حاج آقا محمود حکاک اشاره کرد. برادر و شاگرد وی مهدی حکاک، میرزا حسن شفیعی و صفاریان نیز از دیگر نامداران این هنر هستند.

19- ساز سازی

ساز سازی یکی از هنر هایی در کرمان است که با وجود هنرمندان چیره دست، توجه زیادی به آن نمی شود. ساز هایی همچون تار، سنتور و ویولن با دستانی عاشق ساخته می شوند تا دستان هنر مندی دیگر با آنها غم و شادی هایش را بنوازد.

محمد حسین نوحی و احمد افغان و حسین مسعود از نام هایی آشنا در صنعت ساز سازی می باشند.